علی بن حسین بن علی بن ابیطالب، معروف به امام سجاد و امام زینالعابدین، چهارمین امام شیعیان و فرزند امام حسین (ع) است. بنا بر قول مشهور امام سجاد (ع) در سال ۳۸ق متولد شده است که در این صورت بخشی از حیات امام علی (ع) و نیز دوران امامت امام حسن مجتبی (ع) و امام حسین (ع) را درک کرده و ناظر تلاش معاویه برای تحت فشار گذاشتن شیعیان در عراق و دیگر نقاط بوده است. اما در برخی اخبار سن امام را کمتر از آنچه مشهور است، دانسته و تولد امام را در حدود سال ۴۸ق گفتهاند. گرچه این اخبار در منابع متعددی نقل گردیده، اما شواهدی وجود دارد که مانع از قبول آنهاست، مثلا اینکه مشهور مورخان و سیره نویسان تولد وی را در سال ۳۸ ذکر کردهاند که بر مبنای آن، سن امام در واقعه کربلا، ۲۳ سال دانسته شده است.
امامت امام سجاد (ع) با شهادت امام حسین (ع) در عاشورای سال ۶۱ق آغاز شد و تا زمان شهادتش، یعنی سال ۹۴ یا ۹۵ق ادامه داشت. در منابع تاریخی تعداد فرزندان امام سجاد (ع) ۱۵ نفر ذکر شده که ۱۱نفر آنها پسر و ۴ نفر دختر بودهاند.
چگونگی به شهادت رسیدن امام سجاد (ع)
امام سجاد (ع) در واقعه کربلا و در روزی که امام حسین (ع) و یارانش به شهادت رسیدند، به شدت بیمار بود به گونهای که در مواردی که میخواستند او را به قتل برسانند. لشکر عمر بن سعد پس از شهادت امام حسین(ع) او را همراه اسیران کربلا به کوفه و شام بردند. خطبه امام سجاد (ع) در شام باعث آگاهی مردم از جایگاه اهل بیت شد. بنابر روایات شیعه، امام سجاد(ع) به دستور ولید بن عبد الملک با سمّ به شهادت رسید. مدفن وی در قبرستان بقیع کنار قبر امام حسن مجتبی (ع)، امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) است.
تاریخ به شهادت رسیدن امام سجاد (ع)
همان طور که در روز تولد حضرت زین العابدین علیه السلام در بین مورّخین اختلاف است، در روز و سال شهادت او نیز اختلاف وجود دارد. دامنه این اختلاف از سال 92 هجری تا سال 100 هجری است، اما آنچه از همه مشهورتر است، یکی سال 94 هجری است که آن را به مناسبت ارتحال فقهای بیشماری از اهل مدینه، « سنه الفقهاء » نامیدهاند و دیگری سال 95 هجری.
«حسین» فرزند امام علی بن الحسین علیه السلام وفات پدر خود را در سال 94 اعلام کرده است و بر این اساس بزرگانی نظیر شیخ مفید و شیخ طوسی و محقق اربلی و ابن اثیر نیز همین نظر را داشتهاند.
اما بر اساس روایتی که ابوبصیر از امام جعفر صادق علیه السلام نقل کرده است، امام فرموده است: "حضرت علی بن الحسین علیه السلام در حالیکه 57 ساله بودند از دنیا رفت و این واقعه در سال 95 هجری اتفاق افتاد."
شهادت حضرت امام زین العابدین (ع) تسلیت باد
معاونت تحقیقات و فن آوری دانشگاه علوم پزشکی بم