-
صفحه اصلی دانشکده بهداشت
- بهداشت حرفه ای و ایمنی کار
شرح وظایف کلی واحد
معرفی رشته مهندسی بهداشت حرفه ای
حفظ سلامت کارگران که عظیم‌ترین قشر هر جامعه‌ای را تشکیل می‌دهند گذشته از جنبه انسانی آن، هم از نظر مصالح اجتماعی و اقتصادی و هم از نظر تأمین سلامت و فراهم ساختن آسایش و رفاه کارگران و تطبیق وضع کار با مقتضیات جسمی و روانی آنان، یک وظیفه انسانی، یک احتیاج و یک شرط امکان انجام کار و فعالیت ثمر بخش است. کاری مهم و حیاتی که در هر کشوری بر عهده متخصصان بهداشت حرفه ای می‌باشد.
دانش بهداشت حرفه‌ای تلاش می‌کند تا با حذف کردن عوامل خطرزای فیزیکی، شیمیایی، روانی و بیولوژیکی یا کاهش تأثیرات این عوامل از آسیب‌رسی به کارکنان جلوگیری نماید. این خطرات، تعداد عوامل تهدید کننده سلامتی را افزایش داده است و در نیتجه بر تعداد بیمار‌های شغلی و مخاطرات حرفه‌ای نیز روز به روز افزوده می‌شود. برای مثال کارگری که در واحد صنعتی با جیوه یا سرب سر و کار دارد، ممکن است دچار مسمومیت حاد شده یا به یک بیماری مزمن دچار گردد.کارکنان مشاغل اداری نیز گاه به علت بی‌حرکتی، کار کردن در نور ضعیف، مکان‌های غیر بهداشتی و مرطوب یا به علت تماس با دستگاه‌های الکترونیکی ممکن است سلامت خود را به خطر اندازند. حتی گاهی اوقات شرایط محیط کار به اندازه‌ای سخت و ناگوار است که اگر دانش بشری کمک نکرده و مشکلات را همواره نسازد، زندگی در آن شرایط غیر ممکن می‌گردد. تا جایی که در عصر حاضر حوادث پس از بیماری‌های قلب و عروق و سرطان سومین علت اصلی مرگ و میر در کشورهای صنعتی است.
اگر از منظر اقتصادی نیز به مسئله پرداخته شود باید دانست که ، حوادث ناشی از کار، هزینه‌های بسیاری را بر دوش اقتصاد ملی هر کشور می‌گذارد به همین دلیل حفظ سلامت کارگران که عظیم‌ترین قشر هر جامعه‌ای را تشکیل می‌دهند گذشته از جنبه انسانی آن، هم از نظر مصالح اجتماعی و اقتصادی و هم از نظر تأمین سلامت و فراهم ساختن آسایش و رفاه کارگران و تطبیق وضع کار با مقتضیات جسمی و روانی آنان، یک وظیفه انسانی، یک احتیاج و یک شرط امکان انجام کار و فعالیت ثمر بخش است. به عبارت دیگر دانش بهداشت حرفه‌ای تلاش می‌کند تا با حذف کردن عوامل خطرزای فیزیکی، شیمیایی، روانی و بیولوژیکی یا کاهش تأثیرات این عوامل از آسیب‌رسی به کارکنان جلوگیری نماید. به طور کلی علم بهداشت حرفه ای را علم پیش بینی – شناسایی – ارزیابی و کنترل خطرات تاثیر گذار بر سلامت در محیط کار به منظور حفظ سلامت و رفاه کارکنان و در نهایت ایمن نگهداشتن جامعه کار و کارگری تعریف کرده اند. بهداشت حرفه ای هم چنین به عنوان فن و تکنیک زیر تعریف شده است:
شناسایی عوامل خطرناک ( شیمیایی – فیزیکی و بیولوژیکی ) در محیط کار که این عوامل میتوانند باعث ایجاد بیماری یا ناراحتی شوند.
ارزیابی میزان ریسک ناشی از مواجهه با این عوامل خطرناک
کنترل ریسک های ناشی از این عوامل برای پیشگیری از آسیب های کوتاه مدت و بلند مدت.
با توجه به سه مرحله یاد شده برای فعالیت در عرصه بهداشت حرفه ای در می یابیم که ابتدا شناسایی خطرات بالقوه صورت خواهد گرفت و در مرحله دوم بایستی اولویت بندی ریسک ازنظر شدت آسیب خطر –مدت مواجهه – تعداد افراد در معرض و ... ( با توجه به مفهوم ریسک در ایمنی )برای مشاغل و قسمتهای مختلف محیط کار انجام گیرد که گاها کارشناسان تصور میکنند ارزیابی، انطباق نتایج اندازه گیری خطرات با استانداردهای حدود تماس شغلی است.
متخصصان بهداشت حرفه ای درگیر ارزیابی و کنترل خطرات شیمیایی – فیزیکی یا بیولوژیکی محیط کار هستند که می تواند باعث بروز بیماری یا ناراحتی شود .خطرات فیزیکی شامل صدا – گرما و سرمای شدید– شدت روشنایی – اشعه های یونیزان و غیر یونیزان و ارگونومی است . کیفیت هوای داخل ساختمان (IAQ) و ایمنی نیز مسایل مورد توجه متخصصان بهداشت حرفه ای است.
برای رسیدن به اهداف علم بهداشت سه مرحله مهم و اساسی وجود دارد که این مراحل عبارتند از شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل خطرزا یعنی متخصص بهداشت حرفه‌ای در مرحله اول خطر را شناسایی کرده و پس از شناسایی کامل، مقدار خطر را سنجش می‌کند و در مرحله آخر به کنترل عوامل خطرزا می‌پردازد. لازم به ذکر است که مرحله شناسایی خطر در مقطع کاردانی، ارزیابی در مقطع کارشناسی و کنترل در مقطع کارشناسی ارشد بهداشت حرفه‌ای آموزش داده می‌شود . برای مثال یک کاردان بهداشت حرفه‌ای در کارخانه ریسندگی و بافندگی باید کانون‌های خطر اعم از منابع ایجاد صدای بیش از حد مجاز، نوع مواد شیمیایی خطرناک مورد استفاده، نحوه نگهداری مواد خطرناک و طریقه مصرف آنها را شناسایی کند. سپس یک کارشناس بهداشت حرفه‌ای باید تراکم مقدار آلودگی را در یک متر مکعب هوا تعیین نماید و مشخص کند که مقدار آلودگی بالاتر یا پائین‌تر از حد استاندارد است که در این مرحله کارشناس با استفاده از روش‌های آنالیز پیچیده و وسیعی مانند آنالیز رنگ‌سنجی، آنالیز دستگاهی، گاز فورماتوگرافی، اسپکفوتومتری و روش‌های دیگر ماده شیمیایی مورد نظر را سنجش و مقدار آن را تعیین می‌کند. کارشناس ارشد بهداشت حرفه‌ای نیز پس از این که عوامل خطرزا شناسایی و ارزیابی شد باید روش یا روش‌هایی را پیشنهاد کند که عوامل زیان‌آور حذف گردد یا کاهش یابد و به اندازه استاندارد برسد.
نهایتا امروزه علم بهداشت حرفه‌ای به عنوان یک استراتژی نه تنها سلامتی شاغلین را درنظر می‌گیرد بلکه تاثیر مثبت و قابل ملاحظه‌ای دربهره‌وری و کیفیت محصولات، انگیزش کار ، رضایت شغلی و کیفیت کل زندگی افراد جامعه دارد. در بهداشت حرفه‌ای همه مسایل بهداشتی - پزشکی و ایمنی پیشه های گوناگون مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد و همواره تلاش براین است که از تاثیر سوء عوامل آسیب‌زا، ازعوامل فیزیکی گرفته تا عوامل شیمیایی، زیست شناختی و ارگونومیک بر فرد جلوگیری شود.
در اجرای بند 12 اصول سوم و بیست و نهم و بند یک اصل چهل و سوم قانون اساسی که بر عرضه خدمات بهداشتی در محیط کار جهت شاغلان زحمت کش و مومن به انقلاب تاکید ورزیده است دوره کاردانی بهداشت حرفه ای جهت استقرار در محیط کار و مطالعه و بررسی مشکلات شاغلان با همکاری سایر افراد و متخصصان و کوشش در جهت رفع این مشکلات تأسیس گردیده است .
1398/03/05